ตรวจคุณภาพน้ำ ทำไมต้องวัดค่า pH และค่า pH ในน้ำคืออะไร

การตรวจคุณภาพน้ำ คือ สิ่งสำคัญ บางครั้งน้ำที่เรามองเห็นได้ด้วยตาเปล่าว่าสะอาด อาจไม่ได้สะอาดและปลอดภัยอย่างที่คิด แม้น้ำจะใส ไม่มีสี ไม่มีกลิ่นแต่มันก็อาจมีการเจือปนของสารเคมีต่างๆ เมื่อนำมาใช้ในการอุปโภคและบริโภค แน่นอนว่ามันไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพร่างกายของเรา น้ำที่ปล่อยออกจากโรงงานอุตสาหกรรมเช่นกัน การตรวจคุณภาพน้ำจำเป็นมากที่ต้องตรวจค่า pH หลายคนเกิดคำถามว่าค่านี้คืออะไร ได้ยินบ่อย คุ้นหู แต่ยังไม่เข้าใจ ค่า pH คืออะไร ทำไมต้องวัดค่านี้ วันนี้เราจะพาทุกคนมาหาคำตอบเพื่อให้เข้าใจมากขึ้น

ค่า pH คือ ค่าที่แสดงถึงความเป็นกรอและเบส โดยย่อมาจากคำว่า Positive Potential of the Hydrogen ions แปลเป็นภาษาไทยว่า ศักยภาพของไฮโดรเจนไอออน ค่านี้คือค่าที่แสดงถึงปริมาณความเข้มข้นของสารไฮโดรเจนไอออน หรือ H+ ให้เพื่อบ่งบอกความเป็นกรด-เบส ของสสารหรือสารที่อยู่ในผลิตภัณฑ์ต่างๆ ค่า pH จะอยู่ในช่วง 1-14 กรณีที่ค่านี้น้อยกว่า 7 หมายความว่า สารชนิดนั้นมีฤทธิ์เป็นกรด แต่หากค่านี้มากกว่า 7 หมายความว่า สารชนิดนั้นมีฤทธิ์เป็นเบส หรือด่าง ซึ่งหากค่า pH เท่ากับ 7 หมายความว่าสารชนิดนั้นมีค่าเป็นกลาง

การตรวจคุณภาพน้ำ โดยตรวจวัดค่า pH ค่านี้จะบอกปริมาณของกรดในน้ำ ค่า pH มีอิทธิพลต่อปฏิกิริยาทางเคมีส่วนใหญ่ที่เกิดขึ้นในน้ำ น้ำที่มีความบริสุทธิ์ ไร้สิ่งปนเปื้อน่าที่ได้จะเท่ากับ 7 อย่างไรก็ตาม น้ำที่มีสิ่งปนเปื้อนก็อาจมีค่าเท่ากับ 7 ได้หากมีกรดและเบสเท่ากัน ถ้าน้ำมีค่าต่ำกว่า 7 หมายความว่าน้ำมีปริมาณกรดมาก หรือหากน้ำมีค่า pH มากกว่า 7 หมายความว่าน้ำมีเบสมากเกิดจุดสมดุล

โดยธรรมชาติ น้ำฝนที่ไร้สิ่งปนเปื้อน จะมีค่า pH ระหว่าง 5-6 สำหรับผนกรดส่วนใหญ่มักพบว่า pH ประมาณ 4 น้ำในทะเลสาบ ตลอดจนน้ำในลำธารส่วนใหญ่ เรามักพบว่าค่า pH มีประมาณ 6.5-8.5 หรือเราอาจพบน้ำที่มีความเป็นกรดเองในธรรมชาติบริเวณที่มีสินแร่บางชนิดอยู่

การตรวจคุณภาพน้ำ ปกติทั่วไปนิยมใช้ 2 วิธี คือ การเปรียบเทียบสีและการตรวจวัดค่า pH ด้วยวิธีวัดความต่างศักย์ไฟฟ้า ซึ่งจะได้ค่าที่ละเอียด ด้วยการใช้เครื่องมือวัดที่มีชื่อว่า pH Meter เป็นการวัดความต่างศักย์ระหว่างขั้วไฟฟ้า 2 ขั้ว ที่เกิดขึ้นระหว่าง Indicator electrode และ Reference electrode จากนั้นเปลี่ยนค่าความต่างศักย์ให้เป็นค่า pH โดยจะแสดงผลเป็นตัวเลข อย่างไรก็ตาม การตรวจคุณภาพน้ำ ด้วยการวัดค่า pH ได้รับความนิยมสูงสุด โดยใช้เครื่องมือวัดเพราะง่ายสะดวก ค่าที่ได้มีความแม่นยำสูง